ਐਸੀ ਚਿੰਤਾ ਮਹਿ ਜੇ ਮਰੈ

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ

http://www.understandingguru.com

ਭਗਤ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨ ਜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਰਾਗ ਗੁਜਰੀ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰਥ ਕਰਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਰੋਧੀ ਹੋਣ ਦਾ ਫਤਵਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਏ।ਇਸ ਫਤਵੇ ਦਾ ਪ੍ਰੋ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਟੀਕ ਵਿੱਚ ਬਾਖੂਬੀ ਜਵਾਬ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਏ।ਭਗਤ ਬਾਣੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਵਲੋਂ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਆਵਾਗਵਣ ਜਾਂ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਬਲਕਿ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੰਦਾ ਕਿਸ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਏ ਜੋ ਕਿ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਂ ਨ ਮੁਮਕਿਨ ਹੈ।ਜੋ ਲੋਕ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰਮਤਿ ਵਿਰੋਧੀ ਦੱਸਦੇ ਨੇ ਉਹ ਇਹ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਭਗਤ ਜੀ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪਤਾ ਲਗਾ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੰਦਾ ਕਿਸ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਏ।ਪ੍ਰੋ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਤਾਂ ਬਾਖੂਬੀ ਖੰਡਨ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਭਗਤ ਜੀ ਦਰਅਸਲ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਰਹੇ ਕਿ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਹੜੀ ਜੂਨ ਮਿਲਦੀ ਏ।ਉਹ ਤਾਂ ਸਿਰਫ ਹਿੰਦੂ ਜਨਤਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਤ ਧਾਰਨਾਵਾਂ ਦਾ ਬਿਆਨ ਕਰ ਉਹਨਾਂ ਨੁੰ ਸਹੀ ਰਸਤਾ ਸਮਝਾ ਰਹੇ ਨੇ ਜੋ ਕਿ ਗੁਰਮਤਿ ਅਨੁਸਾਰੀ ਹੈ।ਪਰ ਪ੍ਰੋ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਵਾਰੇ ਚੁੱਪ ਨੇ।ਆਓ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅਰਥ ਸਮਝ ਕੇ ਦੇਖੀਏ ਕੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦਾ ਏ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਏ। ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪਾਠ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ।

Continue reading “ਐਸੀ ਚਿੰਤਾ ਮਹਿ ਜੇ ਮਰੈ” →

ਕਈ ਜਨਮ ਭਏ

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ

http://www.understandingguru.com

ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੰਨਾ 176 ਤੇ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਅਰਥ ਕਰਦਿਆਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਆਵਾਗਵਣ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ ਤੇ ਸੱਚ ਜਾਨਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੀਏ। ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਪੂਰਾ ਪਾਠ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ।

ਗਉੜੀ ਗੁਆਰੇਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਭਏ ਕੀਟ ਪਤੰਗਾ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਗਜ ਮੀਨ ਕੁਰੰਗਾ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਪੰਖੀ ਸਰਪ ਹੋਇਓ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਹੈਵਰ ਬ੍ਰਿਖ ਜੋਇਓ ॥੧॥ ਮਿਲੁ ਜਗਦੀਸ ਮਿਲਨ ਕੀ ਬਰੀਆ ॥ ਚਿਰੰਕਾਲ ਇਹ ਦੇਹ ਸੰਜਰੀਆ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਸੈਲ ਗਿਰਿ ਕਰਿਆ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਗਰਭ ਹਿਰਿ ਖਰਿਆ ॥ ਕਈ ਜਨਮ ਸਾਖ ਕਰਿ ਉਪਾਇਆ ॥ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਾਇਆ ॥੨॥ ਸਾਧਸੰਗਿ ਭਇਓ ਜਨਮੁ ਪਰਾਪਤਿ ॥ ਕਰਿ ਸੇਵਾ ਭਜੁ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਰਮਤਿ ॥ ਤਿਆਗਿ ਮਾਨੁ ਝੂਠੁ ਅਭਿਮਾਨੁ ॥ ਜੀਵਤ ਮਰਹਿ ਦਰਗਹ ਪਰਵਾਨੁ ॥੩॥ ਜੋ ਕਿਛੁ ਹੋਆ ਸੁ ਤੁਝ ਤੇ ਹੋਗੁ ॥ ਅਵਰੁ ਨ ਦੂਜਾ ਕਰਣੈ ਜੋਗੁ ॥ ਤਾ ਮਿਲੀਐ ਜਾ ਲੈਹਿ ਮਿਲਾਇ ॥ ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ॥੪॥੩॥੭੨॥ {ਪੰਨਾ ੧੭੬}

Continue reading “ਕਈ ਜਨਮ ਭਏ” →

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ

www.understandingguru.com

ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ ਹੈ।ਇਸ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਕੇਜ਼ਰੀਵਾਲ ਦਾ ਜਾਦੂ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਹੈ।ਕੇਜ਼ਰੀਵਾਲ ਤਾਂ 2017 ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੌਜ਼ੂਦ ਸੀ ਜਦੋਂ ਹਰ ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਆਪ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਹੀ ਨਹੀ ਬਲਕਿ ਹਨੇਰੀ ਵਗ ਰਹੀ ਹੈ।ਪਰ ਉਦੋਂ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਕਾਮਯਾਬ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।ਇਸ ਵਾਰ ਜੋ ਨਵਾਂ ਹੋਇਆ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ।ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਲੋਕ ਚੇਤਨਾ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀ ਵਲੋਂ ਲਾਮਬੰਦੀ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਾਲ ਲੋਕ ਮਸਲੇ ਉਠਾੳਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਲੋਕ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਤੋ ਹਟ ਕੇ ਸੋਚਣ ਲਗ ਪਏ।ਇਹ ਰਾਜਨੀਤਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਤ ਜਾਂ ਧਰਮ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਵੰਡ ਕੇ ਵੋਟਾਂ ਵਟੋਰਦੀਆਂ ਸਨ/ਹਨ।ਇਹ ਇਸ ਵਾਰ ਵੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੌਰਾਨ ਸਾਫ ਜ਼ਾਹਰ ਸੀ।ਕਾਗਰਸ ਵਲੋਂ ਦਲਿਤ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਚਿਹਰਾ, ਭਾਜਪਾ ਵਲੋਂ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਡੇਰੇਦਾਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ, ਅਕਾਲੀਆਂ ਵਲੋ ਸਿੱਖ ਮੁੱਦੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਹੈ।ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਬਦੌਲਤ ਉਪਜੀ ਲੋਕ ਚੇਤਨਾ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਇਸ ਧੋਖੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਏ ਬਲਕਿ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਾਤ ਜਾਂ ਧਰਮ ਤੋਂ ਉਪਰ ਉੱਠ ਕੇ ਵੋਟਾਂ ਪਾਈਆਂ।ਲੋਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਸਿਰਫ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਹੀ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨਹੀ ਸੀ ਅਜਮਾਈ।ਸੋ ਇਸ ਵਾਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣ ਗਈ।ਪਰ ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨੀਆਂ ਤਾਂ ਸੌਖੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਅਮਲੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਵਿਖਾਉਣਾ ਹੋਰ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਇਸਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਮਿਸਾਲ ਗੁਆਡੀ ਮੁਲਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਹੈ।2018 ਵਿੱਚ ਉਹ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਲੁਟਿਆ ਮਾਲ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਨੇਕਾਂ ਬੜੇ ਬੜੇ ਵਾਅਦੇ ਕਰਕੇ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਆਏ ਪਰ ਹੁਣ ਤਕ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵੀ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਨੇਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸਜਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਪੈਸਾ ਵਾਪਸ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚ ਆਇਆ।ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦੀ ਨੀਅਤ ਜਾਂ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਉਹ ਸਿਸਟਮ ਹੈ ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਮਜ਼ਬੂਰਨ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵੀ ਕਈ ਵਾਅਦੇ ਕੀਤੇ ਹਨ।ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਤਹਿਸ਼ੁਦਾ ਸਿਸਟਮ ਅਧੀਨ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ।ਕੀ ਇਹ ਆਪਣੀ ਕਹਿਣੀ ਤੇ ਕਰਨੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਰ ਪਾਏਗੀ? ਕੀ ਇਹ ਇਸ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਬਦਲ ਪਾਏਗੀ? ਇਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕੰਮ ਹੈ।

Continue reading “ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ – ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਤੇ ਚਨੌਤੀਆਂ” →

ਰੱਬ ਦਾ ਘਰ – ਸਵਰਗ ਜਾਂ ਕਾਇਨਾਤ

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ

http://www.understandingguru.com

ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਰੱਬ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਲੱਭਦੀ ਫਿਰਦੀ ਏ ਉਹ ਰਹਿੰਦਾ ਕਿੱਥੇ ਏ? ਉਸ ਦਾ ਘਰ ਕਿੱਥੇ ਏ।ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਦਾ ਦਰ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੋਵੇਗਾ।ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚੀਏ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲੀਏ? ਇਹਨਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਹੈ।ਪਰ ਲਗਦਾ ਹੈ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਵਲੋਂ ਦਿੱਤਾ ਜਵਾਬ ਅੱਖੋਂ ਪਰੋਖੇ ਕਰ ਸਿੱਖ ਰੱਬ ਦੇ ਘਰ ਵਾਰੇ ਉਸੇ ਪ੍ਰਚਲਤ ਧਾਰਨਾ ਪਿੱਛੇ ਹੀ ਲੱਗ ਤੁਰੇ ਨੇ ਜਿਸ ਦਾ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ ਤਰਕ ਸਹਿਤ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਵਲੋਂ ਦੱਸੇ ਰੱਬ ਦੇ ਦਰ ਘਰ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉ ਉਸ ਪ੍ਰਚਲਤ ਧਾਰਨਾ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ ਜਿਸ ਤੇ ਸਿੱਖ ਚੱਲ ਪਏ ਨੇ।ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਮੁਤਾਬਿਕ ਰੱਬ ਦਾ ਘਰ ਸਵਰਗ ਮੰਨਿਆਂ ਜਾਂਦਾ ਏ ਜਿਥੇ ਉਸ ਦਾ ਵਸੇਬਾ ਏ ਅਤੇ ਜਿਥੋਂ ਉਹ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਕਰ ਰਿਹਾ ਏ।ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਨਰਕ ਉਹ ਜਗ੍ਹਾ ਏ ਜਿਥੇ ਉਹ ਪਾਪੀਆਂ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਭੁਗਤਣ ਲਈ ਭੇਜਦਾ ਏ।ਸਵਰਗ ਜਾਂ ਬਹਿਸ਼ਤ ਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬੜ੍ਹਾ ਹੀ ਦਿਲਕਸ਼ ਨਜ਼ਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਏ ਜਿਥੇ ਅਨੰਦ ਹੀ ਅਨੰਦ ਹੈ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਨਰਕ ਬੇਹੱਦ ਖੌਫਨਾਕ ਜਗ੍ਹਾਂ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਏ।ਸਵਰਗ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਣਾ ਅਤੇ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਾਉਣਾ ਇੱਕੋ ਗੱਲ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਏ।ਜੋ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਮਾਨੋ ਉਹ ਸਵਰਗ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ।ਪਰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਨ ਤਾਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਰਗ ਨੂੰ ਤੇ ਨ ਹੀ ਨਰਕ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੀ ਏ।

Continue reading “ਰੱਬ ਦਾ ਘਰ” →

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ

http://www.understandingguru.com

ਗਉੜੀ ਚੇਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥ ਕਤ ਕੀ ਮਾਈ ਬਾਪੁ ਕਤ ਕੇਰਾ ਕਿਦੂ ਥਾਵਹੁ ਹਮ ਆਏ ॥ ਅਗਨਿ ਬਿੰਬ ਜਲ ਭੀਤਰਿ ਨਿਪਜੇ  ਕਾਹੇ ਕੰਮਿ ਉਪਾਏ ॥੧॥ ਮੇਰੇ ਸਾਹਿਬਾ ਕਉਣੁ ਜਾਣੈ ਗੁਣ ਤੇਰੇ ॥ ਕਹੇ ਨ ਜਾਨੀ ਅਉਗਣ ਮੇਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥ ਕੇਤੇ ਰੁਖ ਬਿਰਖ ਹਮ ਚੀਨੇ ਕੇਤੇ ਪਸੂ ਉਪਾਏ ॥ ਕੇਤੇ ਨਾਗ ਕੁਲੀ ਮਹਿ ਆਏ ਕੇਤੇ ਪੰਖ ਉਡਾਏ ॥੨॥ ਹਟ ਪਟਣ ਬਿਜ ਮੰਦਰ ਭੰਨੈ ਕਰਿ ਚੋਰੀ ਘਰਿ ਆਵੈ ॥ ਅਗਹੁ ਦੇਖੈ ਪਿਛਹੁ ਦੇਖੈ ਤੁਝ ਤੇ ਕਹਾ ਛਪਾਵੈ ॥੩॥ ਤਟ ਤੀਰਥ ਹਮ ਨਵ ਖੰਡ ਦੇਖੇ ਹਟ ਪਟਣ ਬਾਜਾਰਾ ॥ ਲੈ ਕੈ ਤਕੜੀ ਤੋਲਣਿ ਲਾਗਾ ਘਟ ਹੀ ਮਹਿ ਵਣਜਾਰਾ ॥੪॥ ਜੇਤਾ ਸਮੁੰਦੁ ਸਾਗਰੁ ਨੀਰਿ ਭਰਿਆ ਤੇਤੇ ਅਉਗਣ ਹਮਾਰੇ ॥ ਦਇਆ ਕਰਹੁ ਕਿਛੁ ਮਿਹਰ ਉਪਾਵਹੁ ਡੁਬਦੇ ਪਥਰ ਤਾਰੇ ॥੫॥ ਜੀਅੜਾ ਅਗਨਿ ਬਰਾਬਰਿ ਤਪੈ ਭੀਤਰਿ ਵਗੈ ਕਾਤੀ ॥ ਪ੍ਰਣਵਤਿ ਨਾਨਕੁ ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣੈ ਸੁਖੁ ਹੋਵੈ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ॥੬॥੫॥੧੭॥ {ਪੰਨਾ ੧੫੬}

ਉਪਰੋਕਿਤ ਸ਼ਬਦ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੰਨਾ 156 ‘ਤੇ ਅੰਕਿਤ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਅਰਥ ਕਰਦਿਆਂ ਅਕਸਰ ਇਸ ਨੂੰ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਵਲੋਂ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਜੂਨਾਂ ਦੇ ਗੇੜ ਵਿੱਚ ਪੈਣ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਹ ਗੱਲ ਗਲੇ ਨਹੀਂ ਉੱਤਰਦੀ ਕਿ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਇਹ ਕਹਿਣ ਕਿ ਕਰਤੇ ਦੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਜੂਨਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਮਿਣਤੀ ਦੱਸਣ।ਫਿਰ ਫਰੀਦ ਸਾਹਿਬ,ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਵੀ ਗੁਰੂ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ, ਆਪਣੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਆਵਾਗਵਣ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।ਜ਼ਰੂਰ ਦਾਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਛ ਕਾਲਾ ਹੈ। ਆਓ ਪੜਚੋਲ ਕਰੀਏ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਸ਼ਬਦ 84 ਦੇ ਗੇੜ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਏ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਤ ਅਰਥ ਗਲਤ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਵੀ ਬਾਕੀ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਨਵਤਾ ਲਈ ਕੋਈ ਸਰਬ ਸਾਂਝਾਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਿਹਾ ਏ।

Continue reading “ਕਾਹੇ ਕੰਮਿ ਉਪਾਏ” →

ਉਪਰੋਕਿਤ ਸਿਰਲੇਖ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੰਨਾ 885 ਤੇ ਅੰਕਿਤ ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਅਕਸਰ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਮਰਗ ਦੇ ਮੌਕੇ ਆਵਾਗਵਣ ਜਾਂ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਸਮੁੱਚੀ ਮਾਨਵਤਾ ਲਈ ਹੈ।ਅਗਰ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਪੁਨਰਜਨਮ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਉੁਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਤਾਂ ਬੇਮਾਇਨਾ ਜੋ ਜਾਂਦਾ ਏ ਜੋ ਪੁਨਰਜਨਮ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੇ।ਆਉ ਵਿਚਾਰ ਕਰੀਏ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਆਵਾਗਵਣ ਦੀ ਪ੍ਰੋੜਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਦਾ ਖੰਡਨ ਕਰ ਪੂਰੀ ਮਾਨਵਤਾ ਲਈ ਕੋਈ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਿਹਾ ਏ।ਪੂਰਾ ਸ਼ਬਦ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ।

ਪਵਨੈ ਮਹਿ ਪਵਨੁ ਸਮਾਇਆ॥ਜੋਤੀ ਮਹਿ ਜੋਤਿ ਰਲਿ ਜਾਇਆ॥ਮਾਟੀ ਮਾਟੀ ਹੋਈ ਏਕ॥ਰੋਵਨਹਾਰੇ ਕੀ ਕਵਨ ਟੇਕ॥1॥ਕਉਨ ਮੂਆ ਰੇ ਕਉਨ ਮੂਆ॥ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨੀ ਮਿਲਿ ਕਰਹੁ ਬੀਚਾਰਾ ਇਹੁ ਤਉ ਚਲਤੁ ਭਇਆ॥1॥ਰਹਾਉ॥ਅਗਲੀ ਕਿਛੁ ਖਬਰਿ ਨ ਪਾਈ॥ਰੋਵਨਹਾਰੁ ਭਿ ਉਠਿ ਸਿਧਾਈ॥ਭਰਮ ਮੋਹ ਕਿੇ ਬਾਂਧੇ ਬੰਧ॥ਸੁਪਨੁ ਭਇਆ ਭਕਲਾਏ ਅੰਧ॥2॥ਇਹ ਤਉ ਰਚਨੁ ਰਚਿਆ ਕਰਤਾਰਿ॥ਆਵਤ ਜਾਤਿ ਹੁਕਮਿ ਅਪਾਰਿ॥ਨਹ ਕੋ ਮੂਆ ਨ ਮਰਣੈ ਜੋਗੁ॥ਨਹ ਬਿਨਸੈ ਅਬਿਨਾਸੀ ਹੋਗੁ॥3॥ਜੋ ਇਹੁ ਜਾਣਹੁ ਸੋ ਇਹੁ ਨਾਹਿ॥ਜਾਨਣਹਾਰੈ ਕਉ ਬਲਿ ਜਾਉ॥ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਗੁਰਿ ਭਰਮੁ ਚੁਕਾਇਆ॥ਨਾ ਕੋਈ ਮਰੈ ਨ ਆਵੈ ਜਾਇਆ॥4॥10॥

Continue reading “ਪਵਨੈ ਮਹਿ ਪਵਨੁ ਸਮਾਇਆ” →

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ
ਸਿਡਨੀ, ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ

ਖਾਲਸਤਾਨ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਅਕਸਰ ਉੱਠਦਾ ਹੀ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਦੋਂ ਜ਼ਰੂਰ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਅੰਦੋਲਨ ਜਾਂ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਉੱਠਦੀ ਹੈ।ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਉਹ ਹਥਿਆਰ ਹੈ ਜੋ ਵੇਲੇ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਅੰਦੋਲਨ ਜਾਂ ਲਹਿਰ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੀਹੋਂ ਲਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਦੀ ਹੈ।ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਗਾਹੇ ਬਗਾਹੇ ਆਪਣੀ ਹੋਂਦ ਹਿੱਤ ਊਠਾਉਂਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।ਚਲ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਮੁੱਦਾ ਕਾਫੀ ਉਭਾਰਿਆ ਗਿਆ।ਇੱਕ ਸਵਾਲ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਸਿੱਖ ਫਲਸਫਾ ਵੀ ਖਾਲਸਤਾਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਵਾਲ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

Continue reading “ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ ਖਾਲਸਤਾਨ” →

ਜਰਨੈਲ਼ ਸਿੰਘ
ਸਿਡਨੀ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ

http://www.understandingguru.com

ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤ੍ਰੀ ਨੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸ਼ਬਦਾਬਲੀ ਘੜਦਿਆਂ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਮਦੋਲਨਜੀਵੀ ਕਹਿ ਕੇ ਭੰਡਿਆ ਜਿਸ ਦਾ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਨ ਵਲੋਂ ਭਰਵਾਂ ਸੁਆਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।ਉਹਨਾਂ ਇੱਥੇ ਹੀ ਵਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਬਲਕਿ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਜੀਵੀ ਵੀ ਆਖ ਦਿੱਤਾ।ਪਰਜੀਵੀ ਸੁਆਰਥੀ ਅਤੇ ਮੁਫਤੇਖੋਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪਰਜੀਵੀ ਨੂੰ ਪੈਰਾਸਾਈਟ ਆਖਦੇ ਨੇ।ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਆਏ ਤੇ ਆ ਰਹੇ ਨੇ।ਰਵੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਬੜੇ ਸੁਚੱਜੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਵਰਕੇ ਫਰੋਲ ਇਸਦਾ ਉੱਤਰ ਦਿੱਤਾ।ਆਪਣੇ ਭਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤ੍ਰੀ ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਇਹ ਤਾਂ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅੰਦੋਲਨ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਾਇਜ਼ ਕਿਰਿਆ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾ ਇਸ ਲਈ ਪਵਿੱਤਰ ਲਫ਼ਜ਼ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜੋ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਹੈ।ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਤਰਾਜ਼ ਟੋਲਪਲਾਜਿਆਂ ਤੇ ਕਬਜੇ ਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਟਾਵਰਾਂ ਦੀ ਭੰਨਤੋੜ ਤੇ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਆੜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਸਿਆਸੀ ਰੋਟੀਆਂ ਸੇਕ ਰਹੇ ਨੇ।ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਅਮਦੋਲਨਕਾਰੀ ਤੇ ਅੰਦੋਲਨਜੀਵੀ ਵਿੱਚ ਭੇਦ ਕਰਦੇ ਨੇ।ਆਓ ਦੇਖੀਏ ਕਿ ਕੀ ਸਰਕਾਰ ਸਚਮੁੱਚ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਜ਼ਾਇਜ਼ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਕਿਰਿਆ ਮੰਨਦੀ ਹੈ।ਕੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਹਿਣੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਤਾਂ ਨਹੀਂ।
ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਅੱਖਰੀ ਅਰਥ ਹਲੂਣਾ ਦੇਣ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ।ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਰਾਹ ਸਰਕਾਰ ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਅਵਾਜ਼ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਚੁਣਦੇ ਨੇ।ਜਾਣੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਹਲੂਣਾ ਦੇ ਕੇ ਜਗਾਉਂਦੇ ਨੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾ ਦੀ ਗੱਲ ਸੁਣੀ ਜਾਵੇ।ਮੋਦੀ ਸਾਹਿਬ ਕਹਿੰਦੇ ਤਾਂ ਇਹ ਨੇ ਕਿ ਅੰਦੋਲਨ ਕਰਨਾ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲੀਅਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇਹ ਹੱਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਨਹੀਂ ਰਹੇ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਵੀ ਸ਼ੱਕ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਵਾਰੇ ਪੂਰਾ ਜ਼ੋਰ ਇਸ ਗਲ ਤੇ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ:

Continue reading “ਅਸਲੀ ਪਰਜੀਵੀ” →

ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ
ਸਿਡਨੀ ਅਸਟ੍ਰੇਲੀਆ
http://www.understandingguru.com

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚਲ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਲੋਕਰਾਜੀ ਢਾਂਚੇ ਤੇ ਵੀ ਕੁਝ ਸਵਾਲ ਖੜੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਨੇ।ਲੋਕਰਾਜ ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਦਾ ਬੇਹੱਦ ਮਕਬੂਲ ਸਿਆਸੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ।ਹਰ ਕੋਈ ਇਸਦੀ ਕਸਮ ਖਾਣ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਹੈ।ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਖਾਤਰ ਹਰ ਹੀਲਾ ਵਰਤਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ।ਇਸ ਪ੍ਰਬੰਧ ਤਹਿਤ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਚੁਣਦੇ ਨੇ।ਇਸ ਵਾਰੇ ਲਿੰਕਨ ਦੀ ਇਕ ਬੜੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਹਾਵਤ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕਰਾਜ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਲੋਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਬਣਿਆ ਰਾਜਸੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ।ਸਵਾਲ ਉਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਵਾਕਈ ਸੱਚ ਹੈ।ਚਲ ਰਹੇ ਕਿਸਾਨੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਤਾਂ ਇਹ ਹੀ ਸਿੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਉਹਨਾਂ ਕਨੂੰਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਨੇ ਜੋ ਸਰਕਾਰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਤੇ ਉਨਤੀ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਨੇ।ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦੇ ਬੋਲਬਾਲੇ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਵੀ ਕਨੂੰਨ ਬਣਾ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਠੋਸਦੇ ਸਨ।ਉਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਹਨ।ਸਾਈਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਇਸ ਦੀ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਹੈ।ਫਿਰ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦੀ ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਲੋਕਰਾਜੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀ ਫਰਕ ਹੋਇਆ।ਅਗਰ ਇਹਨਾਂ ਕਨੂੰਨਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਇੱਕਾ ਦੁੱਕਾ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਕਰਦੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਵੀ ਗੱਲ ਹੋਰ ਸੀ ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਕਨੂੰਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਤਾਂ ਘਰ ਘਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਦੱਸਦੇ ਨੇ ਕਿ ਇਹ ਵਿਰੋਧ ਜਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਉਬਾਲ ਬਿਲਕੁਲ ਓਹੋ ਜਿਹਾ ਹੈ ਜਿਹੋ ਜਿਹਾ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਵੇਲੇ ਸੀ।ਸਰਕਾਰ ਫਿਰ ਵੀ ਬੇਖਬਰ, ਚੁੱਪਚਾਪ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿਦ ਤੇ ਖੜੀ ਟੱਸ ਤੋਂ ਮੱਸ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੀ।ਫਿਰ ਇਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਭਲੇ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਕਿਵੇਂ ਕਹਿਲਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

Continue reading “ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਰਾਜ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ” →

ਅੱਜ ਕਲ ਕਰੋਨਾ ਦਾ ਕੁਹਰਾਮ ਮਚਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਹਰ ਪਾਸੇ ਬੜੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਸਿਆਸਤ ਵੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।ਦੂਸ਼ਨਬਾਜੀ ਵੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।ਕੋਈ ਕਹਿੰਦਾ ਇਹ ਜੈਵਿਕ ਯੁਧ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਕਦੇ ਉਂਗਲੀ ਚੀਨ ਵਲ ਉੱਠਦੀ ਹੈ ਤੇ ਕਦੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਲ।ਪਰ ਇਸ ਲੇਖ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਇਹਨਾਂ ਸਵਾਲਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣਾ ਨਹੀ ਬਲਕਿ ਇਸ ਵਬਾ ਜਾਂ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੂੰ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਸਮਝਣਾ ਹੈ।ਇਹ ਵੀ ਸਮਝਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਕੀ ਰਵੱਈਆ ਅਪਨਾਉਣ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

Continue reading “ਕਰੋਨਾ ਅਤੇ ਗੁਰਬਾਣੀ” →